Opkruipen is het verschuiven van de positie van de pagina bij door de rug nieten. Bij opkruipen verschuiven de binnenpagina’s van de rug af.

Alle boeken en brochures bestaan uit vellen die worden gevouwen om afzonderlijke pagina's te maken. Omdat het vel zelf een dikte heeft, veroorzaakt elke vouw een uiterst kleine, steeds groter wordende verschuiving in de positie van de rand van elke pagina ten opzichte van de andere pagina's. Als gevolg daarvan lijken de randen van de pagina's die het verst van de binnenste vouw verwijderd zijn weg te kruipen van de randen van de pagina's die zich het dichtst bij de binnenste vouw bevinden. Naarmate het katern meer pagina's telt, wordt deze randverschuiving groter. Om de gevolgen van randverschuiving te compenseren, worden de randen van het voltooide boek gelijk afgesneden.

Dit lost het probleem echter slechts gedeeltelijk op, want waar de randen van de pagina's verschuiven, verschuift de inhoud mee. De ogenschijnlijke verschuiving van de inhoud, die wordt veroorzaakt doordat het vel verschillende keren wordt gevouwen, wordt opkruipen genoemd. Het effect van opkruipen is dat het bedrukte gedeelte van pagina's die zich dichter bij de binnenste vouw in een katern bevinden, naar de buitenmarges van de pagina lijkt te verschuiven.

1

Opkruipen

Het opkruipen wordt duidelijker zichtbaar naarmate het aantal vellen in het katern toeneemt. Het effect is het duidelijkst zichtbaar op de pagina's die zich het verst van de middenvouw van het katern bevinden. In het opmaakmodel van een boek moet dan ook worden aangegeven uit hoeveel vellen elk katern bestaat, aangezien dat van invloed is op de mate waarin opkruipen optreedt.